نقدی بر مشکلات و نیازهای داوری

به قلم مهدی انوری (دبیر هیات فوتبال و رئیس اسبق کمیته داوران استان تهران)
به نام داور یکتا، به نام او که داوری و برقراری عدل از آن اوست.
داور، واژه پرمعنا و مسئولیت‌آور و واژه‌ای مقدس و مورد احترام در تمام اعصار و قرون و در میان تمام ملل و اقوام است.
داور، همان کلمه‌ای که دارای معانی و مفاهیم عمیق و گسترده است و اطلاق آن به هر شخص باید با دقت و وسواس انجام گیرد و به عبارتی داور باید از امتیازات و ویژگی‌های مهم آنکه در عین حال از شرایط و ویژگی‌های داوری است برخوردار باشد.
امتیازاتی چون علم و آگاهی بر موضوع مورد قضاوت، قدرت تمایز و تشخیص مسائل از یکدیگر، عدل و انصاف، قدرت انتقال سریع و صحیح، استقلال رأی، شهامت، شجاعت و ده‌ها توانایی دیگر.
قضاوت و حکمیت، خواه در مسائل حقوقی و جزائی و خواه در امور ورزشی از مشترکات بسیاری برخوردار است و به عبارت دیگر نمی‌توان و نباید با ساده‌انگاری و مماشات و نگرش‌های ساده و سطحی موضوع داور و نقش او را در مسابقات و میادین ورزشی مورد بررسی قرار داد بلکه آنچه که بیش از هر چیز در تعیین جایگاه داور در فعالیتها و رقابتهای ورزشی مورد نیاز است کسب شناختی دقیق و اصولی از مسئولیت خطیر و مهم داوری است که در جامعه فوتبال تأثیر بسزایی دارد.

متأسفانه در گذشته بنا به دلایلی که برای همه دست‌اندرکاران روشن است عنایت لازم در ارتباط با داور و داوری وجود نداشته و پیامد این بی‌توجهی حضور معدود افراد بی‌صلاحیت یا کم‌صلاحیت در کسوت داوری بوده است که البته این خود سرآغازی برای بروز مشکلات دیگری است.
اهمیت قضاوت در ورزش اگرچه امری است بدیهی اما خالی از لطف نیست بدنیست با ذکر مثالی بر اهمیت داوری تأکید داشته باشیم: چنانچه شخصی مرتکب قتل یا سرقت شود محاکم قضایی برای رسیدگی به جرم فرد متخلف و صدور رأی علاوه بر مراجعه به پرونده تنظیم شده و استماع دفاعیات مجرم و یا وکیل مدافع او از فرصت کافی برای انجام تحقیقات بیشتر و نیز مشورت و رایزنی‌های قضایی و نیز تطبیق شرایط و چگونگی وقوع جرم با قوانین مربوطه را دارد و در پایان تمام این اقدامات قاضی رأی لازم را صادر می‌کند و علیرغم تمام این شرایط در مورد بسیاری رأی صادره از حدود انصاف و قانون خارج بوده و مراجع عالی‌تر با بررسی مستقل موضوع رأی جدیدی برای اجرا صادر می‌نمایند. حال شرایط قضاوت در فوتبال را در نظر داشته باشید که داوری ملزم است با نظارت دقیق و همه‌جانبه در زمین بازی لحظه به لحظه بازی را قضاوت نماید و در موارد حساس و مورد اختلاف طرفین بازی در زمانی کمتر از ثانیه‌ها رأی قاطع و تردید ناپذیر خود را صادر نماید.
اهمیت موضوع زمانی بیشتر روشن می‌شود که بدانیم داور یکه و تنها و بدون کمترین حمایتهای قانونی از سوی مسئولین امور است اما در عین حال و در همین موقعیت تعیین‌کننده و سرنوشت‌ساز ده‌ها هزار تماشاگر حاضر، ناظر و صدها هزار نفر که به طور غیرحضوری و از طریق گیرنده‌های خود بر چگونگی بازی و قضاوت داور نظارت می‌کنند و نیز بسیاری از اشخاص ذیربط و ذینفع در مسابقه هریک انتظار و توقعی از این مرد واقعا تنها دارند و متأسفانه باید بر این مهم  نیز اشاره داشته باشیم که در اغلب موارد انتقادها و ایرادها و نیز توقعاتی که نسبت به حذف داوری او وجود دارد از سوی افراد فاقد صلاحیت کاملا ناآشنا با این مسأله بسیار مهم قضاوت انجام می‌گیرد.
اگر داور بخواهد به تشخیص خود عمل کند مورد هجوم بازیکن و کادر فنی عصبانی و طرفدار متعصب و بیگانه با روح ورزش و نیز انتقادهای جورواجور دیگران قرار می‌گیرد و اگر خدای ناکرده بخواهد نظر آنان را تأمین کند استقلال و شرافت داوری و حرمت این وظیفه مقدس را زیر پا گزارده و تمام تعهدات اخلاقی انسانی خود را فراموش کرده است.
چنانچه بخواهیم گرفتار مشکلاتی از این دست نگردیم باید در انتخاب و گزینش افراد برای تصدی مسئولیت قضاوت دقت کافی داشته باشیم و کسانی را در این میان انتخاب نماییم که حائز تمام شرایطی که بعضی از آنها در ابتدا مورد اشاره قرار گرفت باشند و پس از آن با ایجاد امنیت همراه با احترام برای داوری و فراهم آوردن موقعیتی که داور بتواند فارغ از تمام فکرها و خیالات و گرفتاریها و مشکلات زندگی و شغلی و بدون کمترین دغدغه خاطر فقط و فقط به امر داوری بپردازد و هر آنچه که لازمه یک داوری صحیح و اصولی است برای  خود آماده سازد از جمله آمادگی بدنی، مطالعه و آشنایی با آخرین مقررات مربوطه به ورزش فوتبال و آگاهی از جدیدترین شیوه‌های قضاوت در فوتبال و انجام تمرینات مرتب.
در بالا اشاره داشتیم به امنیت همراه با احترام؛ چرا امنیت با احترام مگر امنیت به تنهایی برای اعمال قانون و مقررات از سوی داور کافی نیست؟ در پاسخ باید گفت که امنیت برای یک داوری خوب لازم است اما کافی و اطمینان‌بخش نیست، چرا؟ به این دلیل که امنیت بدون احترام شکننده و ناپایدار است و همه برای سرانجام این امنیت کاذب و یا اجباری لحظه‌شماره می‌کنند اما اگر ورزشکار و به دنبال آن تماشاگران و کادر فنی برای مرد قاضی میدان حرمت و احترام قائل شوند و تواضع و فروتنی در برابر داور را جزء لاینفک ادب و فرهنگ ورزش و پهلوانی و جوانمردی بدانند امنیت واقعی بوجود خواهد آمد.
اگر در آینده و زمانی که بازیکنانی با پشت پا زدن به تمام اصول ورزشی و مقابل هزاران چشم ببیننده با پرخاش و تندی و بی‌ادبی با داور روبرو می‌شوند. مسئولین، مربی، سرپرست و دیگر بازیکنان تیم او اولین کسانی باشند که به جای دفاع و حمایت از وی او را مورد سرزنش قرار دهند می‌توانیم نسبت به حصول امنیت با احترام برای داور امیدوار باشیم اما جای تعجب است که در اکثر موارد بازیکنان معترض بدون توجه به محتوای اعتراض آنها و منطقی یا غیرمنطقی بودن اعتراض و صرفا به دلیل وابستگی‌های تیمی مورد حمایت دیگر افراد تیم قرار می‌گیرد و این رویدادها از نظر جامعه ورزش مردود و ناپسند است.
بر پایه عقیده حتی اگر داوری در مرحله‌ای از قضاوت دچار اشتباه و یا تقصیر شد باید به پاس احترام مقام عالی قضاوت و قاضی به خود اجازه برخورد تند و خارج از نزاکت را ندهیم چرا که اینگونه حرمت‌شکنی زمینه‌ای و مقدمه‌ای است برای فحاشی و بی‌احترامی‌های دیگر باید اعتقاد به اصلی بی‌طرفی و انصاف داور پیش‌آمدهایی از این نوع را یک اشتباه قلمداد نماییم و کار بررسی و اخذ تصمیم پیرامون آن را به مراجع ذیصلاح واگذار نماییم و همه با هم برای ورزش و حاکم ساختن فرهنگ ورزشی تلاش نماییم.
اما اگر بازیکنی از جوانی و غرور خشک و بی‌معنی و یا به علت القائات غلط و اشتباه و یا به دلیل وجود پاره‌ای توهمات بیهوده داور را به شکل ناشایستی مورد اعتراض قرار داد و یا خدای ناکرده او را مورد هجوم و ضرب و شتم قرارداد تنها یک راه برای جلوگیری از تکرار این حوادث تلخ و ناگوار باقی می‌ماند و آن نیز برخورد شدید سخت با بازیکن متخلف است. والاپذیرایی و خوش‌وبش کردن با او در کمیته انضباطی و وقت‌گذرانی و سبک برخورد کردن با این موارد نمی‌تواند عامل مؤثری در جلوگیری از تکرار و یا تشدید این حوادث باشد.
همه کسانی که عهده‌دار بخشی از مسائل ورزشی کشور هستند و بالاخص سیاستگذاران ورزش کشور وظیفه دارند در درجه اول به ورزشکار و در مرحله بعد به بعضی از تماشاگرنماها تفهیم نمایند که میدان ورزشی محل عقد‌ه‌گشایی‌های فردی نیست و درگیری با داور راه درستی برای پر کردن کمبودهای روانی و شخصیتی نمی‌باشد. چنانچه این دسته از افراد که به حق موجب نارضایتی جامعه اصیل ورزشی هستند مورد لطف و رحمت بعضی از دوستان قرار نگیرند و با آنها با بی‌مهری برخورد شود در صورت عدم تغییر در برخورد از محیط‌های ورزشی طرد شوند سلامت ورزش تضمین خواهد شد والا خیر.
در بسیاری از کشورها بازیکنان با توجه کامل به جایگاه داور در ورزش اصلا به خود اجازه نمی‌دهند کمترین اهانتی نسبت به داور داشته باشند و به ندرت برخوردی بین بازیکنان با داور بوجود می‌آید و مسئولین ورزش آن کشورها برای جلوگیری از اشاعه رویه ناپسند همان معدود بازیکنان و مربیان ایشان را ملزم به پرداخت جریمه‌های سنگین مالی و نیز تحمل محرومیت‌های طویل‌المدت و جلوگیری از حضور آنها در بازیهای رسمی می‌نمایند و به هیچ وجه در آنجا رسم نیست که با بازیکنان خاطی دوستانه و با مماشات برخورد شود ولی برای برخی از ما در اینجا حفظ پست‌ها و میزها در درجه اول اهمیت قرار دارد و باج دادن به اسم‌ها و به این و آن امری است عادی و پیروی بی‌چون و چرا از نظرات افرادی که اصلا مسئولیتی در این زمینه ندارد و هراس از هیاهوی بعضی نشریات ورزشی موضوعی است طبیعی اما چرا؟
چرا باید به گونه‌ای عمل شود که بعضی برای خودنمایی‌ها و مطرح کردن خود با تحلیل‌های غیرمسئولانه به خود اجازه بدهند برای مهمترین مسائل ورزشی کشور تکلیف تعیین نمایند و متأسفانه تحقق آن را نیز با شادی جشن بگیرند و چگونه است کارشناسی برای بسط خود و عقده‌های گذشته خود به ناحق در امور فنی داوری فوتبال و امور کاملا تخصصی داوری آنها نظر می‌دهد؟
این از بزرگترین آفات ورزشی ماست که افرادی با تصور اینکه می‌توانند بعد از چند سال قضاوت در پایین‌ترین سطح فوتبال هر مطلب نادرستی را به خورد مردم می‌دهند و با ایجاد ذهنیت برای تماشاگران مربیان و مسئولین باشگاههای به ایجاد تشنج کمک می‌کنند.
حرکت‌هایی از این نوع موج کند شدن و یا متوقف شدن اقدامات مثبتی است که در سالیان اخیر از سوی مسئولین شروع شده است و لازم است بین این تعداد از کسانی که خود را در زمره کارشناس جا زده‌اند با اشخاص صاحب‌نظر و خوش‌نام و صدیق و لایق تفاوت قائل شویم و فقط رأی و نظر کسانی را ارزشمند بدانیم که از سر اخلاق و دلسوزی و تعهد همراه با علم و آگاهی امروز ورزش در جوامع شهری از مهمترین پدیده است و هرگونه اظهارنظر و یا تصمیم‌گیری پیرامون آن مورد توجه عموم قرار داشته و بازتاب‌های وسیع و متفاوتی را در پی خواهد داشت لذا باید این مجال را از کسانی که بدون مسئولیت و بدون توجه به عواقب بدی که ممکن است در پی اظهارنظرهای آنها به عنوان کارشناس ورزشی به وجود آید گرفت و تنها کسانی که در این گردونه قرار گیرند که از کمالات بهره‌مند باشند.
در پایان نکته‌ای مهم که کمتر از هر چیز مورد توجه قرار گرفته است اشاره می‌کنم و آن هم وضعیت اقتصادی و مالی داوران است که در این میان بدون شک کسب درآمد و گذران معیشت فرد و خانواده از نیازهای اولیه انسان است.
توجه به سایر مسائل مبتلا به داوران و تلاش برای حل این مسائل و رفع مشکلات توجه به مشکلات اقتصادی این قشر زحمتکش و چاره‌جویی برای انتخاب راه حل مناسب و دائمی و اهتمام برای جبران مافات و نامهربانی‌های گذشته نیز از اهمیت شایانی برخوردار است.
ما چون گذشته دست خود را برای یک دوستی و همکاری نزدیک و همه‌جانبه و پایدار با تمام ورزشکاران عزیز و با هدف اعتلای ورزش فوتبال در کشور دراز می‌کنیم و برای هم آنانی که به فکر ورزش کشور هستند و در این راه تلاش می‌کنند احترام و ارزش فراوانی قائل هستیم و به سهم خود صمیمانه از آنها تشکر و قدردانی می‌نماییم.

3 پاسخ

  1. با سلام.از مطالب خوب شما متشکرم.

  2. ممنون دوست عزیز بسیار عالی 😉

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *