علی خسروی داور پیشکسوت و حبیب الله شیرازی عضو کمیته داوران فدراسیون فوتبال و رییس هیات فوتبال استان تهران به عنوان صاحبنظر در حوزه داوری فوتبال ضمن پاسخ به سوالات خبرنگاران ایرنا در این میزگرد به بررسی آسیب شناسان وضعیت داوری ها پرداخته و راهکارهای پیشنهادی خود را برای حل مشکل و بهبود اوضاع ارائه کردند.
س- چرا داوران در هفته های پایانی فصل گذشته و چند هفته آغازین فصل جدید لیگ برتر دچار چالش شده اند؟
شیرازی: برای بررسی این موضوع از دیدگاه تخصصی باید به عوامل روحی، روانی، اجتماعی و اقتصادی توجه کرد که هر کدام به نوبه خود بر کار داور تاثیر گذار است و باعث شده ضریب اشتباهات داوران افزایش یابد. استرس در همه اقشار جامعه وجود دارد و راه های مبارزه با آن از سوی روانشناسان بیان شده است و ما هم نحوه مقابله با این مشکل روحی روانی را در کلاس هایمان مورد بررسی قرار داده ایم. اگر داور آماده نباشد، به طور حتم به کارش ضربه می زند.
سعی کرده ایم برای داوران در تهران زمین مجموعه ورزشی شهید شیرودی را آماده کنیم تا در آنجا به تمرین بپردازند و از افرادی که مورد تایید کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC) هستند در آموزش داوران بهره می بریم تا داوران از نظر روحی و روانی در بازی تمرکز داشته باشند. طبق آموزش ها داور باید بتواند عدالت در بازی، سلامتی بازیکنان در زمین مسابقه و فراهم کردن شرایط مناسب برای برگزاری بازی را ایجاد کند.
متاسفانه درحال حاضر طوری رفتار کرده ایم که شرایط برای داور ایده آل نیست و فشارهایی بر داوران وارد شده که مشروعیت و اعتماد به نفسی که باید در داور وجود داشته باشد، از او گرفته شده و این وضعیت بر کار قضاوتش در زمین مسابقه تاثیر منفی گذاشته است. بنابراین بحث اعتماد به نفس و تمرکز لازم بر بازی باید برای داوران فراهم باشد.
س- آقای شیرازی شما رییس هیات فوتبال استان تهران هستید، فکر می کنید مسائل حاشیه ای که داوران درگیر آن شده اند از بیرون این خانواده است یا از داخل آن؟
شیرازی: به نظرم کمیته انضباطی از داوران حمایت نمی کند. مثلا ما گزارش هایی ارسال می کنیم که در واقع این کمیته باید پشتیبان آراء ما باشد. داوران توقع دارند کمیته انضباطی با خاطیان با شدت عمل بیشتری برخورد کند نه این که فلانی چون عضو تیم قرمز یا آبی است با ملاحظه با آنها برخورد شود. این مساله باعث شده تا بعضی از داوران محافظه کارانه رفتار کنند.
س- آیا اختلاف نظر شدید بین کمیته داوران و دپارتمان داوری دلیل اصلی ضعف داوری نیست؟
شیرازی: اختلافاتی که بین کمیته داوران و دپارتمان داوری وجود داشت از بین رفته و هم اکنون تعامل خوبی بین این دو ایجاد شده است.
** مشکلات کمیته داوران با دپارتمان داوری
س- آقای خسروی شما تا چه اندازه با آقای شیرازی هم عقیده هستید، شما فکر می کنید دلیل اصلی ضعف داوران چیست؟
خسروی: من مایلم حرف های دیپلماتیک آقای شیرازی را به نحو دیگری مطرح کنم. متاسفم که بگویم داوران ما دچار مشکلات قومیت گرایی شده اند و این خیلی بد است. 31 استان در کشور داریم و کسانی که در مجمع فدراسیون فوتبال رای داده اند حالا سهم خود را می خواهند. مثلا برای قضاوت بازی ایران و ژاپن چه کسی معرفی خواهد شد؟ شخصی که از سوی یک فرد بانفوذ معرفی شده است؟ و یا اینکه اصلا چه نیازی به داشتن 100 داور در لیگ برتر داریم؟ یک داور باید بتواند ظرف 10 روز دو مرتبه سوت بزند درحالی که داوری داریم که ظرف 2 ماه گذشته فقط یک بار سوت زده است.
آیا غیر از این است که ما می خواهیم استان ها را راضی نگه داریم؟ به چه قیمتی؟ اکنون دو برابر داورها ناظر داوری داریم. این مسایلی که گفتم دقیقا معنی آن راضی کردن افراد برای پشت میز ماندن است و اصلا کار درستی نیست.
به نظر من مشکلات کمیته داوران و دپارتمان حل نشده است. رییس کمیته داوران زورش به دپارتمان نمی رسد. گزینه کمیته داوران مسعود عنایت نبود بلکه خداداد افشاریان، میرزابیگی و حسن کامرانی فر مدنظر کمیته داوران برای این مسئولیت بودند. کمیته داورانی که قدرت ندارد تشکیل جلسه دهد و رییس دپارتمانش را انتخاب کند، نشان می دهد هنوز با مشکلات زیادی روبه رو است. به هر حال مشکلات داوران متاثر از خود جامعه ماست.
محسن ترکی داور بین المللی ما خودزنی می کند و می گوید فدراسیونی که توانایی خرید چهار عدد هد ست ندارد، نباید حرف از آوردن داور خارجی بزند. با این شرایطی که داوران ما دست به اعتراض زده اند و مانند سعید مظفری زاده در اوج، داوری را کنار می گذارند قطعا بازهم دچار مشکل می شویم.
داوری سن می خواهد. امروز یک داور 25 ساله شهرستانی با چند بار سوت زدن در استان خودش و با قضاوت سه یا چهار بازی لیگ دسته یک، داور بین المللی می شود. باید اینها آبدیده شوند و به عبارتی ابتدا بازی های سخت داخلی را قضاوت کنند تا بتوانند بین المللی شوند.
مورد بعدی این است که اعضا کمیته داوران از تصمیمات گرفته شده خیلی آگاه نیستند.
همینجا از آقای شیرازی می خواهم بگوید در دو ماه گذشته چند بار کمیته داوران تشکیل جلسه داده است؟ علت رفتار مرادی و ممبینی و استعفای آنها چه بوده است؟ الان اساسنامه داریم ولی این که داوران بین المللی چه فاکتورهایی باید داشته باشند که در لیست قرار بگیرند، ذکر نشده است؟ چه کسی باید به مشکلات صنفی ما رسیدگی کند؟ آیا شما خبر دارید داورهای ملی و بین المللی چگونه زندگی می کنند؟ شرایط ما بر عکس شده است به طوری که داوران ما تصمیم ساز و مدیران ما اجرایی شده اند.
س- منظورتان از تصمیم ساز شدن داوران چیست؟
خسروی: هفته گذشته یکی از داوران ما به برنامه 90 رفته بود. مگر قرار نبود داوری که نظارت مسابقات هفته را دارد در برنامه های تلویزیونی همان هفته شرکت نکند؟ مورد بعدی عدم نظارت درست بر چیدمان های داوری است. کارمند دپارتمان، داوران را انتخاب می کنند در حالی که وظیفه کارمند دپارتمان، چنین کار مهمی نیست. الان رییس کمیته داوران ما عضو شورای شهر، رییس هیات فوتبالاستان و عضو باشگاه شهرداری زنجان است. قطعا با این شرایط نمی تواند تصمیم سازی کند و کار مناسبی انجام دهد. به نظر من این پیشنهاد قابل بررسی است، ما نباید داوری فوتبال را مانند یک شرکت در نظر بگیرم که با چند نفر از دوستان بخواهم آن را اداره کنیم.
داوری کشور امانتی است که در دستان ما قرار گرفته است. اعضا کمیته داوران باید 7 نفر باشند؛ یکی رییس کمیته داوران و یکی هم ریس دپارتمان. 5 نفر دیگر باید نمایندگانی از استانهای شمالی، مرکزی، غربی، شرقی و جنوبی کشور باشند در حالی که امروز چنین مساله ای در کمیته داوران وجود ندارد. حل مشکلات داوری کار این فدارسیون نیست و امیدوارم اسفند ماه همه این افراد عوض شوند.
س- به نظر شما آیا مشکلات داوری به خاطر آماده نبودن شرایط جسمانی آنها نیست؟
خسروی: امسال بدترین سال داوری است و همه اشتباه می کنند. رییس کمیته داوران هم در حال محروم کردن این و آن است. باور کنید این اشتباهات به خاطر آمادگی بدنی نیست. داوران ما کاملا آماده هستند اما ذهنشان آماده نیست و افسرده شده اند. کمیته انضباطی تبدیل به کمیته نصیحت شده است. اگر خلافی صورت می گیرد قاضی نباید نصیحت کند، بلکه باید طبق قانون به مشکل رسیدگی کند. کمیته انضباطی واقعا باید به عنوان قاضی و کسی که لباس مقدس حضرت علی (ع) را بر تن دارد به وظایف خود آشنا باشد.
اشخاصی که در فدراسیون حضور دارند تا زمانی که در آنجا کار می کنند، می گویند همه چیز خوب است و وقتی که میز خود را به هر دلیلی ترک می کنند فدراسیون را فاسد و افرادی که در آن حضور دارند را فاقد شایستگی های لازم می دانند.
س- فکر می کنید با تغییر مدیریت فدراسیون مشکل داوری حل می شود؟
خسروی: ساختار فدراسیون در بخش داوری باید عوض شود و اساسنامه اش باید توسط نخبگان داوری و اساتید دانشگاه ها و کسانی که کار حقوقی می دانند، نوشته شود. یک داور باید عملکردش زیر نظر باشد و اگر در لیگ یک قضاوت خوب داشت به لیگ برتر منتقل شود و اگر در لیگ برتر ضعیف بود به لیگ برگردد. هم اکنون در فوتبال ما قضاوت ها نوبتی شده است و در این شرایط نباید انتظار بهبود داشته باشیم.
س- نظرتان درباره اتهاماتی که به داوران زده می شود چیست؟
شیرازی: داوران ما انسان های پاکی هستند و مطمئن باشید اتهاماتی که به آنها زده می شود، کاملا کذب است. اشتباه در داوری مساله ای طبیعی است و نباید با هر سوت اشتباه این قشر شریف را به اتهامات مختلف متهم کنیم.
خسروی: داوران ما آدم های شریف و خوبی هستند. من 34 سال است که با آنها زندگی می کنم. کسانی که داوران را متهم می کنند، خودشان متهم هستند. متاسفانه داوران ما خوب ارشاد و راهنمایی نمی شوند و همین مساله باعث بروز حواشی زیادی می شود.
س- جوانگرایی در افزایش اشتباهات داوری چقدر تاثیرگذار بوده است؟
شیرازی: باید بپذیریم که جوانگرایی هزینه دارد و باید همه شرایط برای جوانگرایی در فوتبال فراهم شود. داوران جوان ممکن است در برخی مسابقات عملکرد زیاد مطلوبی نداشته باشند اما مطمئن باشید در صورت افزایش اعتماد به نفس آنها، شاهد بهبود شرایط خواهیم بود.
خسروی: به نظر من افزایش تعداد داوران بزرگترین مشکل داوری ایران است و مطمئن باشید اگر تعداد آنها کاهش پیدا کند و بازی های بیشتری را در طول ماه قضاوت کنند، می توانند عملکرد بهتری داشته باشند.
س- آقای شیرازی شما هم قبول دارید که تعداد داوران ما زیاد است؟
شیرازی: تعداد داوران ما زیاد است اما زمانی که 160 بازی برگزار می شود، نیاز به افزایش تعداد داوران داریم و برای پوشش داوریمسابقات چاره ای جز این نداریم.
س- فکر می کنید مشکل اصلی داوری ما چیست که بر کار آنها به این صورت تاثیر نامطلوبی گذاشته است؟
خسروی: داوری که می ترسد محروم شود قطعا با استرس قضاوت می کند. باید از داوران خود حمایت کنیم تا بتوانند استرس خود را کاهش دهند و با آرامش و اطمینان خاطر در زمین سوت بزنند. همه داوران ما به عشق داوری در بازی ها حضور پیدا می کنند و نیاز مالی دلیل اصلی آنها برای داوری نیست. برخی از داوران ما استاد دانشگاه یا پیمانکار عمرانی هستند و معدل تحصیلی آنها کارشناسی ارشد است. در کشور ما به داوران درجه یک پول غیرحرفه ای پرداخت می کنیم اما به بازیکنان پول حرفه ای می دهیم و در مقابل از آنها بازی آماتور می بینیم.
چرا فدراسیون به این فکر نمی کند که در داوری دائما درحال تغییر و جوانگرایی هستیم اما در عرصه مربیگری همیشه با چند نفر خاص کار کرده ایم؟ چرا به تعداد مربیان فوتبال در تیم ها و باشگاه ها اضافه نمی شود و فقط به داوران تهمت می زنند؟
س- بهترین راهکار برای خروج داوری از این شرایط چیست؟
خسروی: تعدادی از داوران ما در این مدت فشار روانی زیادی تحمل کرده اند. می توانیم این ها را از فضای معمولی زندگی خارج کنیم و با ترتیب دادن یک تور تفریحی برای چند روز آرامش روحی و روانی را برای آنها فراهم کنیم. بعد از برگشت خواهید دید که چقدر روحیه آنان تغییر کرده است. تا قبل از آغاز لیگ باید این اتفاق صورت پذیرد، اعزام داوران به خارج از کشور و یا دیدارشان با رییس کمیته داوران فدراسیون فوتبال یک کشور پیشرفته در فوتبال و داوری مانند آلمان می تواند بسیار تاثیرگذار باشد.
راهکار دیگر اینکه دو نفر از کمیته داوران با چند نفر از داوران و افرادی که از داوری کنار رفته اند، یک کارگروه و نشست برای همفکری تشکیل دهند.
شیرازی: اتاق فکر راهکار خوبی است. بیایند مشکلات را بگویند و با تبادل فکر و آرا، مشکلات را بررسی کنند. تشویق باید بیشتر صورت گیرد نه این که تنبیه ها را بزرگنمایی کنند. یکی از ایرادهای برنامه های ورزشی تلویزیون این است که فقط اشکالات کار داور را نشان می دهند و کسی نمی آید، بگوید چگونه مدیریت خوب داور منجر به جلوگیری از تنش در رقابت ها می شود.
خسروی: هر تیمی باید یک مشاور داوری داشته باشد و حقوقشان را هم از فدراسیون دریافت کنند. این افراد هر هفته یک جلسه آموزشی برای تیم ها داشته باشند در این راه می توان از پیشکسوتان داوری که تعداد آنها کم هم نیست، استفاده کرد. در حال حاضر بیشتر پیشکسوتان داوری ما مورد بی توجهی قرار گرفته اند و این مساله به داوری ما لطمه می زند.