سیر تکوین قوانین و مقررات فوتبال

فیفاتأسیس بورد بین المللی در لندن، 1863
پیش از تأسیس این مجمع، قوانینی در مورد فوتبال وضع شده بود. اما تعداد آنها زیاد و غالباً نارسا بودند. فوتبال مدرن در مبدا خود بریتانیا و به خصوص در انگلیس، در شهرها و روستاها انجام می‌شد که غالباً مسابقات جنجالی از آب در می‌آمد. در آن مسابقات هدف کلی بازی، رساندن توپ به نقطه‌ای بود که به عنوان نقطه پایان مشخص شده بود و تفاوت دو تیم براساس تعداد استفاده از دست برای حمل توپ و تعداد از دست دادن آن تعیین می‌شد.
از اوایل قرن 19 بازی فوتبال در زمینهای مشخص و فضاهای ورزشی مدارس انگلستان انجام می‌شد. اما روش بازی در دو مدرسه مختلف تفاوتهای زیادی داشت.
چند دانشجوی ناراضی، در دانشگاه کمبریج در اواسط دهه 1840 تلاش کردند تا قوانینی را برای فوتبال تنظیم و معرفی کنند. قوانین موردنظر آنها سرانجام در 26 اکتبر 1863 به عنوان اولین قوانین هماهنگ فوتبال تایید شد. در سالن اجتماعات مرکز فری‌میسون شهر لندن، نمایندگان 12 باشگاه و مدرسه گردهم آمدند و برای شماره‌گذاری قوانین بازی به بحث و تبادل‌نظر پرداختند. در این میان مدرسه بلک‌هیس از قبول قانون hacking (ضربه زدن با اعضای زیر زانو) امتناع کرد و از مجمع خارج شد ولی در نهایت 11 باشگاه دیگر توافق کردند تا اتحادیه فوتبال تاسیس شود. «ابنزرکوب مورلی» رییس اتحادیه شناخته شد و در نهایت 14 قانون نوشته و تایید شد.
اولین نشست بورد بین‌المللی فوتبال – 1886، IFAB
با وجود اینکه اتحادیه فوتبال در سال 1863 تاسیس شد و قوانینی برای فوتبال نوشته شده بود، باشگاههای منطقه شفیلد که در سال 1857 قوانین را بر طبق نظر و ایده خود طراحی کرده بودند تا دهه 1870 بر این قوانین پافشاری می‌کردند. اما سرانجام با تاسیس نهادی به نام «بورد بین‌المللی فوتبال» به تمام اختلافات خاتمه داده شد. تصمیماتی چون انجام بازیها در تعطیلات روز شنبه، منع خشونت و خونریزی در فوتبال، اعمال سیستم‌های معقول و پیوسته و برگزاری مسابقات و برنامه‌هایی برای رشد کیفی فوتبال، باعث شکل‌گیری و صاحب روح و جاذبه شدن فوتبال گردید و محبوبیت و استقبال عمومی از این رشته رفته رفته بیشتر شد.

تأسیس بورد بین المللی در لندن، 1863
پیش از تأسیس این مجمع، قوانینی در مورد فوتبال وضع شده بود. اما تعداد آنها زیاد و غالباً نارسا بودند. فوتبال مدرن در مبدا خود بریتانیا و به خصوص در انگلیس، در شهرها و روستاها انجام می‌شد که غالباً مسابقات جنجالی از آب در می‌آمد. در آن مسابقات هدف کلی بازی، رساندن توپ به نقطه‌ای بود که به عنوان نقطه پایان مشخص شده بود و تفاوت دو تیم براساس تعداد استفاده از دست برای حمل توپ و تعداد از دست دادن آن تعیین می‌شد.
از اوایل قرن 19 بازی فوتبال در زمینهای مشخص و فضاهای ورزشی مدارس انگلستان انجام می‌شد. اما روش بازی در دو مدرسه مختلف تفاوتهای زیادی داشت.
چند دانشجوی ناراضی، در دانشگاه کمبریج در اواسط دهه 1840 تلاش کردند تا قوانینی را برای فوتبال تنظیم و معرفی کنند. قوانین موردنظر آنها سرانجام در 26 اکتبر 1863 به عنوان اولین قوانین هماهنگ فوتبال تایید شد. در سالن اجتماعات مرکز فری‌میسون شهر لندن، نمایندگان 12 باشگاه و مدرسه گردهم آمدند و برای شماره‌گذاری قوانین بازی به بحث و تبادل‌نظر پرداختند. در این میان مدرسه بلک‌هیس از قبول قانون hacking (ضربه زدن با اعضای زیر زانو) امتناع کرد و از مجمع خارج شد ولی در نهایت 11 باشگاه دیگر توافق کردند تا اتحادیه فوتبال تاسیس شود. «ابنزرکوب مورلی» رییس اتحادیه شناخته شد و در نهایت 14 قانون نوشته و تایید شد.
اولین نشست بورد بین‌المللی فوتبال – 1886، IFAB
با وجود اینکه اتحادیه فوتبال در سال 1863 تاسیس شد و قوانینی برای فوتبال نوشته شده بود، باشگاههای منطقه شفیلد که در سال 1857 قوانین را بر طبق نظر و ایده خود طراحی کرده بودند تا دهه 1870 بر این قوانین پافشاری می‌کردند. اما سرانجام با تاسیس نهادی به نام «بورد بین‌المللی فوتبال» به تمام اختلافات خاتمه داده شد. تصمیماتی چون انجام بازیها در تعطیلات روز شنبه، منع خشونت و خونریزی در فوتبال، اعمال سیستم‌های معقول و پیوسته و برگزاری مسابقات و برنامه‌هایی برای رشد کیفی فوتبال، باعث شکل‌گیری و صاحب روح و جاذبه شدن فوتبال گردید و محبوبیت و استقبال عمومی از این رشته رفته رفته بیشتر شد.
این تصمیمات نشان داد که وجود سازمان و بدنه‌ای که از قوانین محافظت کرده و تغییراتی براساس زمان به آنها بدهد، یک نیاز اساسی برای فوتبال است. به این ترتیب دو اتحادیه فوتبال دیگر در بریتانیا یعنی اتحادیه فوتبال ولز در سال 1876 و اتحادیه فوتبال ایرلند در 1880 تاسیس شدند.
اولین جلسه بورد بین‌المللی فوتبال در 2 ژوئن 1886 تشکیل شد تا قوانین فوتبال را کاملاً نهادینه کند و بنابراین شد که این بورد هر 25 سال برای بررسی پیشنهادها و اعمال تغییرات لازم، تشکیل جلسه بدهد.
داوران، پنالتی‌ و تورها، 1891
تا سال 1891 در مسابقات فوتبال چیزی به نام «پنالتی» وجود نداشت. ذهنیت این قانون در حقیقت در مدرسه «ویکتورین» انگلیس متولد شد و این شعار که «یک مرد جنتلمن و با شرافت هرگز خطا نمی‌کند» ایده اولیه پنالتی را به وجود آورد.
تصویب قانون پنالتی که در آن زمان لقب «ضربه مرگ» را به خود گرفت کمک کرد که به اصول بازی جوانمردانه کمک شود و در عین حال احتمال کسب نتیجه‌ای غیر از تساوی را افزایش داد.
پنالتی یکی از تغییرات بنیادی فوتبال محسوب می‌شود که چهره فوتبال را تغییر داد. پنالتی که در حقیقت توسط یک شخص پیشنهاد شد توسط اتحادیه فوتبال ایرلند تایید شد. پس از آن به داور اجازه داده شد تا کار قضاوت را در زمین فوتبال دنبال کند. تا قبل از آن داور روی خط زمین می‌ایستاد و زمان را محاسبه می‌کرد. دو آمپایر (داورانی که در ورزش تنیس و کریکت مورد استفاده قرار می‌گرفتند)، هر کدام برای یک تیم قضاوت می‌کردند. آنها هرگاه دچار اختلاف‌نظر می‌شدند  از داور نظر می‌خواستند اما این وضعیت باعث افزایش اعتراضات و تاخیر در روند بازی می‌شد.
از آن زمان یک نفر به عنوان داور با قدرت اعلام ضربه پنالتی و آزاد و بیرون کردن بازیکنان از زمین، بدون توجه به اعتراضات عنان‌ کار را به دست گرفت. دو آمپایر که به آنها کمک داور یا خط‌نگهدار گفته می‌شد نیز او را کمک می‌کردند.
همچنین در این نشست استفاده از تور دروازه به جای نوار که قبلاً مورد استفاده بود، تصویب شد و باعث شد گل معنای ملموس‌تری پیدا کند.
شکل گیری زمین فوتبال، 1902
فوتبال از زمین‌های مسطح دهکده‌ها آغاز شد و بعدها به پارک و سپس به زمین‌های کریکت منتقل شد. طی این سالها زمین فوتبال به شکل قابل توجهی کوچکتر شده بود.
در ابتدا زمین فوتبال هیچ خط و نشانه‌ای نداشت، اما با مطرح شدن قوانین و ساختن استادیوم‌های ویژه فوتبال، خطوط سفید نیز کم‌کم نمایان شد.
برای شروع بازی به یک نقطه مشخص نیاز بود و تصویب قانونی که بازیکنان را ملزم می‌کرد در لحظه شروع ده یارد از نقطه شروع دور باشند باعث پیدایش دایره میانی شد.
تقسیم شدن زمین به دو نیمه موجب پیدایش خط وسط شد. قانون پرتاب اوت با دو دست از پشت خطوط کناری در سال 1882 وضع گردید. قانون ضربه دروازه در سال 1869 و کرنر در سال 1873 تصویب شد و در نهایت ربع دایره کرنر در چهار گوشه زمین کشیده شد.
برای قانون پنالتی که در سال 1891 ایجاد شد تا سال 1902 نقطه خاصی تعریف نشده بود و ضربه از روی خط 12 یارد و از نقطه انجام خطا زده می‌شد. در سال 1902 تصمیم اعلام ضربه پنالتی برای خطاهایی که در محدوده فاصله 18 یاردی از خط دروازه و به عرض 44 یارد انجام می‌شد، باعث معرفی محوطه جریمه و نقطه پنالتی شد.
محوطه دروازه یا «شش قدم» به فاصله شش یاردی خط دروازه و عرض 20 یارد، جایگزین نیم دایره دروازه شد. اما آخرین خط زمین فوتبال 35 سال بعد معرفی شد. کمان محوطه جریمه که به این منظور کشیده شد که زننده ضربه پنالتی بهتر و بیشتر دورخیز کند.
تکمیل قانون آفساید، 1925
کلمه آفساید نیز مانند اصطلاحاتی چون حمله، دفاع، بال، مهاجم و شوت، ریشه نظامی دارد. قانون آفساید در سال 1863 به مجموعه قوانین فوتبال پیوست.
در سیستم‌های تاکتیکی اولیه تیم‌ها معمولاً با 8 مهاجم به میدان می‌آمدند و تنها شیوه پیشروی با توپ، در بیل‌زنی و جنگ بدنی به شمار می‌رفتند. اما شفیلدها با این شیوه مخالف بودند. در دهه 1860 بورد بین‌المللی فوتبال با یک تصمیم به موقع به اختلافات پایان داد و قانون 3 بازیکن را تصویب کرد. به این ترتیب، وقتی یک مهاجم در آفساید به حساب می‌آمد که در جلوی سومین و آخرین مدافع قرار می‌گرفت. بدین ترتیب پاس به عنوان یک قسمت ضروری در فوتبال مطرح شد و اینگونه شد که «بازی زیبا» متولد شد.
به کمک تصویب قانون منع استفاده دروازه‌بانها از دست در خارج از محوطه جریمه در سال 1912 و قانون دیگری که آفساید در مورد پرتاب اوت به اجرا گذاشته نمی‌شد در سال 1920، تعداد گلها در مسابقات افزایش یافت. در سال 1925 قانون آفساید از 3 بازیکن به 2 بازیکن تغییر کرد. این تصمیم هم برای هجومی‌تر شدن فوتبال کمک قابل توجهی کرد.
رفع اشکالات قوانین، 1938 و 1977
قوانین اولیه فوتبال به زبان انگلیسی به رشته تحریر درآمد اما در طول نیم قرن بعدی دستخوش تغییرات و اصلاحاتی شد. در سال 1937 بار دیگر این احساس به وجود آمد که مجموع قوانین فوتبال که تعداد آنها به 17 قانون رسیده بود، نیاز به بازنگری دارد.
«استنلی راس» عضو بورد بین‌المللی و یکی از کسانی که در تعریف قانون داوری نقش بسزایی داشت به عنوان بهترین فرد برای این وظیفه مهم، شناخته شد.
راس که بعدها در سال 1961 به ریاست فیفا رسید، شروع به تصحیح قوانین کرد. راس و همکارانش تا حدی این وظیفه را بدون نقص و دقیق انجام دادند که تا 60 سال بعد یعنی تا 1997 نیازی به بازنگری قوانین احساس نشد. در سال 1997 هم تنها قوانین در حدود 30 درصد ساده‌تر شد و در واقع به زبان مدرن و امروزی درآمد.
«برای بهتر شدن بازی»، دهه 1990
می توان گفت  از ابتدای تاریخ فوتبال، در دهه 80 بود که فوتبال محبوبیت واقعی خود را نشان داد. طرفداری و رقابت سرسختانه و احساسات ملی گرایانه از پیامدهای توجه عمومی و جهانی به فوتبال بود. این مسئله و همچنین درآمدهای نسبتاً بالای فوتبال، این ورزش را به حرفه‌ای‌گری سوق داد و به این ترتیب، فوتبال به سمتی پیش رفت که نتیجه‌گیری در زمین فوتبال بیشتر از پیش اهمیت پیدا کند. تاکتیکهای دفاعی در اولویت بالاتری قرار گرفت و جذابیت فدای نتیجه شد. در اواخر دهه 1980 توافق شد که با توجه به تحولات انجام شده قوانین نیز تا حدی مطابق با این مسئله بازسازی شود. این تغییرات مختصر با شعار «برای بهتر شدن بازی» و به جهت توجه دوباره به بازی هجومی انجام شد.
اوین تغییر در سال 1990 و در مورد قانون آفساید بود که مزیت آن به تیم مهاجم داده شد. بنابر آن اگر مهاجم با مدافع آخر در یک خط قرار گرفته باشد و پاس ارسال شود، آفساید محسوب نمی‌شود. در همان سال برای «خطای حرفه‌ای» یعنی خطا کردن برای از بین بردن موقعیت گلزنی حریف، مجازات اخراج در نظر گرفته شد. با این همه در جام جهانی 1990 احساس شد که در مورد مسائل تاکتیکی باید تمهیدات بیشتری در نظر گرفته شود. دو سال بعد IFAB (بورد بین‌المللی)،‌ استفاده از دست را برای دروازه‌بانها هنگام پاسهای رو به عقب ممنوع کرد. این قانون در ابتدا با ابهامات و تردیدهایی همراه بود ولی در دراز مدت به عنوان یک حرکت مثبت‌ای سوی قانون‌گذاران شناخته شد و یک مهار قابل توجه برای مقابله با بازی منفی به شمار آمد. در سال 98 داوران اجازه پیدا کردند که در برابر فریبکاری و تمارض بازیکنان از کارت زرد استفاده کنند و تکل‌های خشن از پشت مستحق کارت قرمز شناخته شد.
حال با توجه به اینکه فوتبال رفته رفته وارد دوره جدیدی می‌شود، بورد بین‌المللی با تصویب قوانین تازه‌ای که مهمترین آنها حذف گل طلایی و نقره‌ای و استفاده از چمن مصنوعی به صورت قانونی بوده است، تلاش دوباره‌ای را آغاز کرد، تا در قرن 21 فوتبال همچنان همان ورزش محسوب و مردمی باقی بماند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *