به گزارش سایت داوران، قضاوت محمد فنانی به‌عنوان کمک داور در مسابقات جام جهانی 1994 امریکا سرآمد آن بود و پس از آن داوران دیگری همچون علیرضا فغانی فینال مسابقات المپیک ریو را قضاوت کرد و در مسابقات دیگری همچون فینال باشگاه‌های جهان و جام ملت‌های آسیا خوش درخشید. این موضوع موجب شد تا اعتماد به نفس جامعه داوری ایران بالا برود به حدی که هم‌اکنون در بخش بانوان نیز شاهد قضاوت داوران ایرانی در مسابقات بین‌المللی هستیم. هر چند تعداد انگشت شماری از داوران بودند که در مسابقات مهم قضاوت‌هایی داشتند اما آخرین قضاوت مربوط به مهسا قربانی است. داور 27 ساله نخبه آسیا که در مسابقات جام ملت‌های بانوان آسیا در سال‌جاری قضاوت چند دیدار را برعهده داشت و قضاوت‌هایش موجب شد جواز حضور در مسابقات دانشجویان جهان را دریافت کند و به عنوان نخستین بانوی ایرانی در سطح جهان کار قضاوت را در این سطح برعهده خواهد داشت. به همین بهانه «ایران» به سراغ این داور نخبه کشورمان رفت و در خصوص مسائل مختلف با او به گفت‌و‌گو نشست.
از چه زمانی کار داوری را آغاز کردید؟
از سال 86 وارد عرصه داوری شدم و دو سال بعد در مسابقاتی که زیر نظر کنفدراسیون فوتبال آسیا برگزار شد، شرکت کردم و پس از آن در تورنمنت زیر 14 سال آسیا حضور یافتم و چهار سال پیاپی در این مسابقات حضور داشتم و توانستم در دوره‌ای که در آسیا برگزار می‌شود و نام آن «چشم‌انداز آسیا» است، گزینش شوم. پس از آن در دوره‌ای که به مدت دو سال در کشورهای مالزی و مالدیو برگزار شد، شرکت کردم و امتیازات خوبی کسب کردم که این یک امتیاز خوب برای آینده داوری من بسیار تأثیرگذار خواهد بود. در سال 2016 دوره «چشم‌انداز آسیا» به پایان رسید و برای سال 2017 از طرف فدراسیون فوتبال ایران به فیفا معرفی و از سوی فیفا تأیید شدم تا به‌عنوان داور الیت آسیا (نخبه آسیا) در مسابقات رسمی حضور یابم و کار قضاوت را آغاز کنم.
چه شد داوری را انتخاب کردید؟
به دلیل علاقه فراوان به داوری تصمیم گرفتم در این بخش به صورت حرفه‌ای وارد شوم. هر زمان که مسابقات فوتبال را تماشا می‌کردم بیشتر به شخصیت داور در زمین توجه داشتم و هیچ وقت به بازی و بازیکنان چندان توجه نمی‌کردم یعنی نمی‌خواستم که به بازی و بازیکنان توجهی داشته باشم. این سلیقه‌های شخصی است که افراد را نسبت به یکدیگر متفاوت‌تر می‌کند، من به داوری توجه ویژه‌ای داشتم و فکر می‌کنم که این توجه به داوری سلیقه خاصی است چرا که اکثر مخاطبان فوتبال به شیوه بازی و بازیکنان فوتبال اهمیت می‌دهند اما من از بچگی و پیش از شناخت فوتبال همیشه به دنبال شخصی بودم که لباس متفاوتی در زمین داشت. فکر می‌کنم در نگاه اول همان رنگ متفاوت لباس داوری مرا به این بخش کشاند، احساس می‌کردم داور در زمین نقش یک «پادشاه» را دارد که امروز هم به این موضوع رسیدم و در کلاس‌های بین‌المللی که شرکت می‌کنیم به ما می‌گویند شما «پادشاه زمین» هستید. بیشتر شخصیت داور موجب شد به داوری علاقه‌مند شوم چرا که داور کاری انجام می‌دهد که آن کار هم در چارچوب یک قانون است و اینکه همه چیز تحت اختیار خودش است و من این موضوع را خیلی دوست دارم.
چرا قاضی نشدید؟
شاید به خاطر بی‌تحرکی، حرفه قضاوت را دوست ندارم اما در کنار این سلیقه شخصی، موضوعی که مرا به سمت ورزش کشاند، شیطنت بود. شیطنت را خیلی دوست دارم و شاید علاقه‌ام به داوری و شیطنت در کنار هم منجر به این شد تا وارد مستطیل سبز شوم و کار قضاوت در زمین فوتبال را ادامه دهم.
شما بهترین داور بانوان ایران هستید؟
بهترین داور بانوان نیستم و در حال حاضر نفر سوم فهرست بین‌المللی داوران در بخش بانوان هستم چرا که پیش از من خانم ملیحه نوروزی در والیبال و شیوا یاری در فوتبال از من قدیمی‌تر هستند و بارها در مسابقات بین‌المللی قضاوت کرده‌اند. البته این دو داور سن بیشتری دارند و سال‌هاست که در مسابقات بین‌المللی قضاوت می‌کنند اما اینکه من برای سال 2017 برای قضاوت انتخاب شدم و به فاصله دو ماه بعد برای حضور در مسابقات جام ملت‌ها معرفی شدم، این موضوع بازتاب بسیاری داشت و تقریباً کار من نسبت به سایر داوران خاص‌تر شد. جام ملت‌های آسیا در سال 2017 نخستین مسابقات بین‌المللی بود که من در آنجا قضاوت کردم و امید دارم که این قضاوت‌ها تداوم داشته باشد و بتوانم روزی در جام جهانی قضاوت کنم.
سخت‌ترین قضاوت شما در کدام دیدارها بود؟
در مسابقات بین‌المللی دیدار دو تیم فیلیپین و امارات جزو سخت‌ترین قضاوت‌های من بود به‌دلیل اینکه این دیدار نخستین حضورم در میادین بین‌المللی به حساب می‌آمد و اهمیت بسیار زیادی برای من داشت، برای قضاوت دیدار این دو تیم استرس زیادی داشتم البته در مقابل این استرس، هیجان و ذوق بسیار زیادی هم داشتم و به این دلیل قضاوت در این دیدار برای من بسیار سخت بود. با وجود تجربه کمی که نسبت به قضاوت در مسابقات بین‌المللی دارم اما اعتقادم بر این است که قضاوت کردن در کشورهای خارجی راحت‌تر از قضاوت در لیگ‌مان است البته این موضوع را خیلی‌ها به من می‌گفتند اما متوجه نمی‌شدم که برای چه این حرف را می‌زدند. در مسابقات خارج از کشور هر کدام از اشخاص با وظایف خود بخوبی آگاهند؛ بازیکن، مربی و کادر فنی هرکدام وظایف خود را بدرستی انجام می‌دهند، ما باید به حقوق همدیگر احترام بگذاریم و اجازه دهیم هر فردی کارش را بدرستی انجام دهد، منکر اشتباه های داوری نیستم اما یک داور سعی می‌کند همیشه بهترین عملکرد خود را به نمایش بگذارد و اشتباه‌های خود را به حداقل برساند اما در مسابقات داخلی یک معضل خیلی بزرگ وجود دارد که این معضل در بخش آقایان نیز دیده می‌شود چون در بخش بانوان رسانه‌ها فعالیت کمتری دارند و داوران نمی‌توانند اشتباه‌های خود را رسانه‌ای کنند، همه اشتباه‌ها به پای داوران نوشته می‌شود و نتیجه بازی را به داوران می‌بندند، به جای اینکه حواس‌شان به کار خودشان باشد این توقع را دارند که لحظه به لحظه تمام تصمیمات و سوت‌ها به سودشان باشد که این کار را برای داور سخت‌تر می‌کند در صورتی که بیشتر خودشان متضرر می‌شوند، این رفتار اعضای تیم موجب می‌شود قضاوت در مسابقات داخلی سخت‌تر از مسابقات بین‌المللی باشد. در بخش آقایان به دلیل فعالیت گسترده رسانه‌ها کار راحت‌تر است چرا که داوران می‌توانند از خود دفاع کنند و صحبت‌های خود را رسانه‌ای کنند.
پس شما ترجیح می‌دهید بیشتر مسابقات بین‌المللی را قضاوت کنید تا مسابقات داخلی را؟
این موضوعات موجب نمی‌شود که فقط قضاوت در مسابقات بین‌المللی را دوست داشته باشم بلکه علاقه من بر این است مسابقاتی را قضاوت کنم که دختران ایرانی همچون من در زمین باشند و این موضوع برای من ارزش بسیار زیادی دارد که برای تیم‌های داخلی قضاوت کنم. دلم می‌خواهد تمام دختران ایرانی در ورزش‌های مختلف به بالاترین جایگاه دست یابند اما باید به یکسری مسائل آگاه شویم و حق و حقوق همدیگر را بشناسیم، باید به یکدیگر احترام بگذاریم تا حضورمان در یک جمع با رضایت قلبی باشد. اصلی‌ترین مشکل بازیکنان ما ناآگاهی از قوانین داوری است که باید این موضوع برطرف شود و با حل این موضوع می‌توان امید داشت که روزی دیدگاه بازیکنان نیز تغییر کند و کار داوران راحت‌تر شود. اشتباه‌های داوری در تمام کشورهای اروپایی وجود دارد اما عکس‌العمل تیم‌ها به این اشتباه‌ها کاملاً با کشور ما متفاوت است، آنها این موضوع را متوجه شده‌اند اما در کشور ما تمام مسائل را عمدی می‌دانند.
آینده داوری خودتان را چطور می‌بینید؟
مثل هر داور دیگری آرزوی من قضاوت در جام جهانی است البته نمی‌خواهم مغرورانه نسبت به این موضوع صحبت کنم اما احساسم این است که با توجه به توانایی‌ها و تلاشم رسیدن به این آرزو دور از انتظار نباشد و تمام تلاشم را خواهم کرد تا به این رؤیا برسم. می‌توانم با حضور در جام جهانی سدشکن باشم و به‌عنوان نخستین داور زن ایرانی در مسابقات جام جهانی سوت بزنم. اگر دیدگاه فوتبال را به دو قسمت تیم‌ها و داوران تقسیم کنیم، می‌بینیم که همیشه کیفیت داوران ما بالاتر از سطح فوتبال‌مان است. ما در بخش آقایان داوران خوبی داریم که تجربه حضور در میادین بین‌المللی همچون جام جهانی و المپیک را دارند، می‌توان روزی امیدوار بود که داوران بانوی‌مان نیز بتوانند در مسابقات جام جهانی قضاوت کنند.
بانوان ما تیم داوری بخصوصی همچون آقایان دارند که بتوانند به همراه یک تیم تمام ایرانی در مسابقات بین‌المللی قضاوت کنند؟
متأسفانه در بخش بانوان همچنان تیمی در سطح آسیا نداریم که بتوانیم به‌عنوان یک تیم در مسابقات بین‌المللی حضور یابیم. شاید یک داور بتواند خیلی خوب کار کند و دو کمک داور همچون کوه پشت سر او باشند و این تیم بتواند دست «ای اف سی» را ببندد، داشتن یک تیم داوری در کنارم جزو آرزوهای من است و دوست دارم اینقدر خوب باشم و در کنار خودم دو کمک داور قوی داشته باشم که اسمش این باشد یک تیم داوری از ایران برای قضاوت به مسابقات بزرگ بین‌المللی آمده است نه صرفاً یک داور یا یک کمک داور، اما متأسفانه این موضوع در خانم‌ها باب نیست که یک تیم تشکیل دهند.
از بین دو کارت زرد و قرمز بیشتر ترجیح می‌دهید از کدام کارت برای جریمه بازیکنان متخلف استفاده کنید؟
هر زمانی که می‌خواهم به بازیکن کارت بدهم، خودم را جای بازیکن می‌گذارم و می‌دانم که لحظه دریافت کارت چه حالی به او دست می‌دهد. بعضی از بازیکنان نسبت به خطاهایی که انجام می‌دهند کاملاً آگاه هستند و خیلی راحت می‌پذیرند و واکنشی نشان نمی‌دهند البته برخی‌ها نسبت به این موضوع واکنش نشان می‌دهند و اعتراض می‌کنند اما به هر حال من همیشه سعی می‌کنم که درچارچوب قوانینی که در اختیارمان است تا جایی که بتوانم آن قوانین را خم کنم. در اصل مدیریت را چاشنی کارم می‌کنم و سعی می‌کنم از کارت‌ها کمتر استفاده کنم اما اگر در جایی مجبور باشم، تعارفی در استفاده از کارت‌ها و حتی رنگ کارت‌ها ندارم، آن چیزی که برای من بسیار اهمیت دارد این است که در زمین بازی حق به حقدار برسد و اگر کسی استحقاق دریافت کارت را داشته باشد حتماً این کار را انجام خواهم داد و تعلل نخواهم کرد.
آشنایی با فوتبالیست‌ها چقدر می‌تواند در داوری شما تأثیرگذار باشد؟
قطعاً کسی کار خود را زیر سؤال نمی‌برد و من هم از این قاعده مستثنی نیستم. اگر من می‌گویم که فلان بازیکن دوست من است قبل از اینکه من دلم به حالش بسوزد خودش باید دلش برای تیمش می‌سوخت و مثلاً فلان خطا را انجام نمی‌داد و فلان کارت را نمی‌گرفت، باتوجه به اینکه او می‌دانست خطایی که انجام می‌دهد مستحق دریافت کارت است. در قسمت داوران و در بخش بانوان با تمامی داوران در ارتباط هستم و مطمئنم که هیچ داوری کار خود را زیر سؤال نمی‌برد بخصوص در دنیای امروز که رقابت خیلی شدید است و همه افراد دوست دارند به بالاترین جایگاه برسند. برای رسیدن به این هدف باید درست کار کنیم، با این مدل کار کردن نمی‌توانیم رؤیاهای خود را به واقعیت تبدیل کنیم و مجبوریم در سطح خیلی پایین فعالیت خود را ادامه دهیم.
می توانیم شما را علیرضا فغانی بانوان (داور بین‌المللی کشورمان) بدانیم؟
قطعاً آرزوی من این است که روزی به سطح فغانی برسم. شروع خوبی داشتم و می‌توانم در همین مسیر ادامه دهم، حقیقتاً سعی می‌کنم که فغانی بانوان باشم.
چه مسابقاتی در پیش دارید؟
برای مسابقات دانشجویان جهان به چین تایپه دعوت شدم که برای نخستین بار است که یک داور بانوی ایرانی به این مسابقات دعوت می‌شود. این دوره از مسابقات دانشجویان جهان در مردادماه برگزار می‌شود و بنده اولین داور زن ایرانی هستم که در این مسابقات حضور خواهم داشت.
مسابقات دیگری هم در پیش است و امیدوارم بتوانم با عملکرد درخشان در مسابقات دانشجویان جهان به این مسیر ادامه دهم. قطعاً مسابقات دانشجویان جهان در سطح بالایی برگزار خواهد شد چرا که تمام تیم‌های مطرح اروپایی در سطح دانشگاه‌ها حضور خواهند یافت و کار در آنجا بسیار سخت است.
مسابقات دانشجویان جهان می‌تواند سکوی پرتاب من و سایر داوران بانوی ایران باشد چرا که به‌عنوان نخستین بانوی ایرانی در این مسابقات حضور خواهم یافت و قضاوت خواهم کرد.
حرف آخر.
من همیشه دوست داشتم از پدر و مادرم تشکر کنم چرا که همیشه حامیان بی‌چون و چرای من تا به امروز بوده‌اند و تنها کسانی بودند که همیشه مرا همراهی کردند و مشوق‌های اصلی من هستند، با وجود اینکه در شروع کار هیچ کس حامی من نبود اما امروز پدر و مادرم برای من به اسطوره‌های غیرقابل تصور تبدیل شده‌اند.
علاوه بر این از تمام مسئولان ورزش کشور تشکر می‌کنم. ما بانوان در تمامی رشته‌ها در حال نمایش توانایی‌های خود هستیم به حدی که می‌توانیم در میادین بین‌المللی نیز توانایی‌های‌مان را به نمایش بگذاریم، پس مستحق این هستیم که مسئولان ورزش کشورمان وقت بیشتری برای بانوان ورزشکار بگذارند و سرمایه‌گذاری بیشتری در این بخش صورت گیرد.